بررسی کیفیت فهرست نویسی و رده بندی کتابهای عربی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در طول سال های 1380-1386

پژوهش حاضر با هدف بررسی کیفیت فهرست نویسی و رده بندی کتاب های عربی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در طول سال های 1380-1386 انجام شده، و در آن به بررسی وضعیت فهرست نویسی توصیفی، فهرست نویسی تحلیلی، و رده بندی منابع مذکور بر اساس فهرست برگه های موجود بر روی اپک کتابخانه ملی و لوح فشرده کتابشناسی ملی ایران مبادرت شده است. در این پژوهش که از تحقیق توصیفی از نوع مطالعه- اسنادی بهره جویی شده، با استفاده از یک چک لیست محقق ساخته به گردآوری اطلاعات اقدام گردید. در بخش فهرست نویسی توصیفی، از قواعد فهرست نویسی انگلو- امریکن ویرایش دوم به عنوان معیار صحت و سقم اطلاعات فهرست برگه ها استفاده شد، و در بخش فهرست نویسی تحلیلی کتاب های تحت بررسی به دو نفر از افراد آشنا به زبان عربی سپرده شد، و آن ها موضوعات کتاب را به زبان طبیعی استخراج نموده، و این موضوعات توسط پژوهشگر به زبان کنترل شده مطابق سرعنوان های موضوعی فارسی تبدیل گردید، و با سرعنوان های موضوعی در فهرست برگه کتاب های عربی کتابخانه ملی انطباق داده شد. همچنین برای بررسی شماره های رده بندی، به کتاب های رده بندی کتابخانه کنگره و گسترش های رده بندی که توسط کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران تهیه و منتشر گردیده، استناد شده است. جامعه مورد بررسی در این پژوهش، شامل 300 فهرست برگه کتاب های عربی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادقی طبقه ای و از بین 1310 فهرست برگه انتخاب شد. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار spss16 مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته، ابتدا با استفاده از فراوانی، درصد، و میانگین به شرح یافته های پژوهش اقدام گردید، سپس جهت مقایسه تفاوت بین صحت و سقم اطلاعات فهرست برگه ها در کلیه موارد، از آزمون z تک متغیره استفاده شد، همچنین برای ترسیم شکل ها از نرم افزار microsoft excel 2003 بهره جویی گردید. با بررسی نمونه مورد نظر، مشخص شدکه به طور کلی، در 05/89 درصد موارد، صحیح عمل شده، و در 95/10 درصد موارد به طور صحیح عمل نشده است. در این میان، بخش فهرست نویسی توصیفی دارای بالاترین درصد صحت (62/91 درصد) و کمترین درصد خطا (38/8 درصد)، و فهرست نویسی تحلیلی دارای کمترین درصد صحت (28/81 درصد) و بالاترین درصد خطا (72/18 درصد) بوده است. بخش رده بندی نیز با 25/86 درصد صحت و 75/13 درصد خطا از لحاظ موارد رعایت قواعد در میان دو بخش فهرست نویسی توصیفی و فهرست نویسی تحلیلی قرار می گیرد. ناحیه سرشناسه که متعلق به بخش فهرست نویسی توصیفی است، دارای بیشترین درصد صحت (71/99 درصد) و کمترین درصد خطا (29/0 درصد)، و ناحیه شناسه های افزوده که متعلق به بخش فهرست نویسی تحلیلی است، دارای بیشترین درصد خطا (81/25 درصد) و کمترین درصد صحت (19/74 درصد) می باشد. از طرفی، یافته های آزمون z بیانگر این نکته است که تفاوت بین صحت و خطا در تمام موارد به جز تعیین عنوان قراردادی معنادار بوده و حاکی از این مطلب است که درصد صحت فهرست نویسی و رده بندی بالاتر از درصد خطا بوده و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در تمام موارد مربوط به فهرست نویسی توصیفی، فهرست نویسی تحلیلی، و رده بندی به جز عنوان قراردادی که مربوط به فهرست نویسی توصیفی است دارای عملکرد مطلوبی بوده است.